Ngày nay, công tác giáo dục bảo vệ môi trường được các nhà trường triển khai thường xuyên và trở thành một nhiệm vụ quan trọng, bên cạnh nhiệm vụ cốt lõi là “dạy và học”. Dù mới được thành lập và đi vào hoạt động từ năm học 2018-2019 nhưng Trường tiểu học Đoàn Kết (phường Thạch Bàn quận Long Biên) là mội ngôi trường có nhiều mô hình, hoạt động sáng tạo góp phần tích cực bảo vệ môi trường.
Hiệu quả bất ngờ từ mô hình đổi pin lấy đồ dùng học tập
Chúng ta đều biết rằng các thiết bị điện tử sử dụng trong gia đình đều dùng pin (Pin Con Thỏ, Con ó, Panasonic, Sony…..), trong mỗi quả pin đó có chứa hàm lượng chì (Pb), Thủy Ngân (Hg) cao, khi sử dụng hết nếu những quả pin đó không được thu gom và xử lý đúng qui định, bỏ chung vào rác thải sinh hoạt hoặc thiêu đốt thì lượng chì (Pb), Thủy Ngân (Hg) sẽ ngấm trong đất, nước, gây ô nhiễm môi trường đất, nước ngầm, không khí và ảnh hướng đến sức khỏe của con người. Xuất phát từ lý do đó trường Tiểu học Đoàn Kết (quận Long Biên – Hà Nội) triển khai mô hình “ Đổi phi hết sử dụng lấy đồ dùng học tập”.
Học sinh tích cực tham gia mô hình Mô hình được phát động thông qua các hoạt động Đội và phong trào thiếu nhi trong toàn Liên đội, thông qua fanpage, cổng thông điện tử của nhà trường, thông qua các cuộc họp Ban đại diện cha mẹ học sinh nên có sức lan tỏa rộng rãi và thu hút đông đảo học sinh tham gia. Với 15 quả pin hết sử dụng các em đã đổi được một đồ dùng học tập có thể là: một chiếc bút chì hoặc cục tẩy, một quyển sổ tay nhỏ hay hộp màu vẽ; đặc biệt khi gom được 50 quả pin các em sẽ được nhận được giấy chứng nhận “ Chiến sỹ bảo vệ môi trường”, hằng ngày thùng đựng pin hết sử dụng của Liên đội lại có thêm những viên pin cũ, cuốn sổ nhận pin hết sử dụng ngày càng dày thêm, số tên học sinh ngày dài thêm. Sau gần 2 năm triển khai nhà trường đã thu được hơn 80kg pin hết sử dụng. Toàn bộ số pin hết sử dụng này đều do các bạn học sinh của nhà trường thu gom nhặt tại gia đình, xin lại của hàng xóm, cơ quan của bố mẹ, từ các hội trường ở địa phương nơi các em sinh sống. Số pin thải này sẽ được gom lại và phối hợp với Trung tâm tái chế Việt Nam tiêu hủy theo đúng qui định.
Khi đủ 50 quả pin các em sẽ được nhận giấy chứng nhận Việc làm nhỏ của các “Chiến sỹ nhí” đã gửi đi một thông điệp “ mỗi người, mỗi ngày làm những việc nhỏ nhưng có ích cũng có thể mang rác thải ra khỏi đời sống” không những vậy các chiến sỹ nhí còn tuyên truyền đến gia đình, lối xóm để lan tỏa thông điệp trên đến cộng đồng, với cách triển khai đơn giản, hiệu quả, phù hợp với môi trường tiểu học, phù hợp với lứa tuổi học sinh mô hình “ Đổi pin hết sử dụng lấy đồ dùng học tập” sẽ được la tỏa rộng khắp góp phần bảo vệ môi trường.
Giấy chứng nhận nhằm động viên, biểu dương kịp thời các em học sinh Lan tỏa mô hình “Nhà đựng pin cộng đồng”
Nhận thấy ý nghĩa thiết thực của việc thu gom pin hết sử dụng, ngày 26/3/2021 Chi đoàn giáo viên nhà trường đã cho ra đời mô hình “Nhà đựng pin cộng đồng” nhằm tạo ra một địa chỉ để cộng đồng, người dân cùng tham gia thu gom pin đã qua sử dụng. Sau một thời gian phát huy hiệu quả, nhằm lan tỏa phong trào bảo vệ môi trường ra cộng đồng, Quận Đoàn Long Biên đã nhân rộng mô hình “Nhà đựng pin cộng đồng” của trường Tiểu học Đoàn Kết tới các trường tiểu học, trung học cơ sở trên địa bàn. Với khẩu hiệu ấn tượng “Hãy cho tôi pin đã sử dụng”, lượng pin thu gom được từ “ Nhà đựng pin cộng đồng” chuyển đến những nơi thu gom tập trung, xử lý theo quy định vào chiều thứ sáu hang tuần. Bên cạnh đó Chi đoàn giáo viên nhà trường còn phối hợp với Đoàn phường Thạch Bàn thông báo chương trình trên hệ thống loa truyền thanh và fanpage của Đoàn Thanh niên phường để người dân biết đến mô hình, hiểu được ý nghĩa, lợi ích và chung tay thực hiện.
Đồng chí Bí thư Chi bộ, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Đoàn Kết cô giáo Nguyễn Thị Liễu thông tin. Nhà trường phát động mỗi giáo viên trong chi đoàn giáo viên trở thành một tuyên truyền viên tích cực để mô hình “Nhà đựng pin cộng đồng” lan tỏa đến với người dân thông qua học sinh, phụ huynh. Ban Chấp hành chi đoàn duy trì thường xuyên, liên tục việc thu gom pin vào chiều thứ sáu hằng tuần và có báo cáo với chi bộ, Đoàn phường kết quả thực hiện hằng tháng.
Đ/c Vũ Thị Thanh – Phó Bí thư Đoàn quận Long Biên ghi nhận mô hình Cô giáo Nguyễn Thị Liễu thông tin thêm, “ việc đẩy mạnh tuyên truyền qua hệ thống loa truyền thanh cũng như trên fanpage của trường, phường giúp người dân hiểu và có ý thức bỏ những quả pin đã qua sử dụng vào “Nhà đựng pin cộng đồng”. Việc làm ý nghĩa này cần tiếp tục được tuyên truyền để ngày càng có nhiều người dân cùng thực hiện. Đó cũng là trách nhiệm của mỗi công dân để bảo vệ môi trường, bảo vệ chính sức khỏe của mỗi chúng ta và cộng đồng”.
Sáng tạo tổ chức “Ngày hội phòng tránh rác thải nhựa - Cùng gieo những mầm xanh”
Nằm trong chùm hoạt động của thầy và trò nhà trường hưởng ứng kế hoạch của Sở Giáo dục và Đào tạo về “Tháng nói không với nhựa dùng một lần”, nhà trường phát động tới toàn thể cán bộ, giáo viên, nhân viên, cha mẹ học sinh và các em học sinh với nhiều việc làm thiết thực, trong đó nổi bật lên là mô hình “Ngày hội phòng tránh rác thải nhựa – Cùng gieo những mầm xanh”.
Mô hình này khi triển khai với mục đích giảm thiểu, hạn chế, từ chối sử dụng nhựa một lần nhằm hạn chế rác thải nhựa, biết tái chế hộp nhựa, đồ nhựa thành các chậu trồng cây, hoa, rau...giáo dục kỹ năng trồng, chăm sóc cây xanh qua đó lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường. Mỗi cán bộ, giáo viên, nhân viên, các em học sinh chụp lại sản phẩm lúc hoàn thiện, khi gieo mầm, khi chăm sóc cây, khi cây nảy mầm, khi cây phát triển làm thành các tấm ảnh ghép (poster).
Qua một tháng cao điểm phát động nhà trường vô cùng bất ngờ với sự sáng tạo, sự vào cuộc tích cực của các em học sinh, các thầy cô giáo; các sản phẩm đa dạng về kích thước, hình dáng, màu sắc, phong phú về các loại rau, hoa, cây trồng.
Cô giáo Nguyễn Thị Liễu – Hiệu trưởng nhà trường lan tỏa hoạt động Mô hình đã tạo ra một sân chơi thú vị nhất là trong thời gian các em học sinh học trực tuyến tại gia đình để phòng chống dịch bệnh, sau mỗi giờ học các em lại tự tay chăm sóc những mầm xanh do chính mình gieo trồng, các em có kỹ năng chăm sóc cây, được nhìn thấy cây xanh cao lớn mỗi ngày, trổ hoa, kết trái thật vui và hạnh phúc; qua các hoạt động các thành viên trong gia đình cũng có sự thấu hiểu, chia sẻ, cha mẹ đồng hành cùng con trong các hoạt động giáo dục và rèn luyện của nhà trường. Việc chăm sóc cây xanh hằng ngày giúp giáo dục, gieo vào các con tình yêu thiên nhiên, chăm sóc và giữ gìn cây xanh, lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường.
Tuyên truyền Luật bảo vệ môi trường thông qua bài thơ
Luật bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2022. Để đưa những nội dung của Luật đến gần với cán bộ, giáo viên, nhân viên, cha mẹ học sinh và lan tỏa đến cộng đồng, trường Tiểu học Đoàn Kết đã có cách tuyên truyền sách tạo thông qua bài thơ “Luật Bảo vệ môi trường 2020”. Với thể thơ “Thất ngôn tứ tuyệt” những điều khô khan của Luật bỗng trở nên mềm mại, những quy định cụ thể của Luật có tác động, liên quan đến cá nhân, gia đình, cộng đồng được gieo vần giúp người đọc, người nghe dễ nhớ, dễ thuộc. Bài thơ đã đề cập đến quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân trong hoạt động bảo vệ môi trường; bài thơ cũng nhắc đến 14 hành vi bị nghiêm cấm được quy định trong điều 6; các quy định về Môi trường công cộng, quy định với hộ gia đình và các nhân được thể hiện trong điều 60.
“Sản phẩm thân thiện với môi trường
Khuyến khích sử dụng các địa phương
Thải nhựa không bỏ nơi thoát nước
Ô nhiễm sông hồ với đại dương”
Bài thơ sau đó được quay thành clip đăng tải trên các phương tiện truyền thông để lan tỏa đến cộng đồng, giúp mọi người hiểu Luật Bảo vệ môi trường 2020 và cùng nhau thực hiện.
Bài thơ được đăng trên các nền tảng mạng xã hội và lan tỏa đến cộng đồng Cô giáo Nguyễn Thị Liễu – Hiệu trưởng nhà trường thông tin thêm “Nhà trường luôn chú trọng xây dựng và duy trì khung cảnh sư phạm nhà trường xanh, sạch, đẹp; nhà vệ sinh thân thiện; thu gom, vận chuyển rác trong ngày. Với mục tiêu từng bước giáo dục thói quen tiêu dùng xanh tại trường học, tại gia đình, xây dựng ý thức và định hướng các em học sinh giảm thiểu, hạn chế, từ chối nhựa sử dụng một lần, khuyến khích sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường; tạo ra sân chơi, phát huy tính sáng tạo cho các em học sinh. Tập thể thầy và trò trường Tiểu học Đoàn Kết đã có nhiều việc làm, mô hình thiết thực, hiệu quả như: thay đổi thói quen sử dụng cốc uống nước của giáo viên, học sinh, tiếp đón khách bằng cốc thủy tinh, sứ, Inox đảm bảo chất lượng; tuyên truyền không mang túi nilon, sử dụng ly, cốc nhựa dùng một lần, cà ống hút nhựa...mà tập hình thành thói quen sử dụng các sản phẩm thay thế thân thiện môi trường (túi vải, túi giấy, ống hút giấy, ống hút bột gạo); khuyến khích các em tái chế những vật dụng, đồ dùng bằng nhựa thành các sản phẩm hữu ích như hộp bút, chậu trồng cây; tuyên truyền, khuyến khích cha mẹ học sinh không sử dụng túi nilon, sử dụng ly, cốc nhựa dùng một lần, ống hút nhựa; khi đi chợ sử dụng lần hoặc túi sách để đựng thực phẩm; khuyến khích tại gia đình không đựng thức ăn, nước uống nóng vào ca, cốc, bát nhựa dùng một lần”.
Ý tưởng sáng tạo của học sinh xuất phát từ thực tế ô nhiễm tại các nhà máy Chính sự quan tâm, chỉ đạo sát sao, xuyên suốt của nhà trường về công tác bảo vệ môi trường đã làm thay đổi về nhận thức của cán bộ, giáo viên, nhân viên và các em học sinh. Trong năm 2021, Thành đoàn Hà Nội phát động “Hướng dẫn thực hiện và đăng tải ý tưởng sáng tạo năm 2021 của thiếu nhi Thủ đô”, nhằm khơi dậy tiềm năng và phát huy khả năng tư duy, sáng tạo của thiếu nhi, qua đó giúp các em trau dồi kiến thức, rèn óc sáng tạo, xây dựng ước mơ trong tương lai; đồng thời giúp các em có cách nhìn nhận thế giới xung quanh một cách chân thực. Qua thống kê có rất nhiều những ý tưởng liên quan đến vấn đề ô nhiễm môi trường, các giải pháp, ý tưởng sáng tạo như: “Ý tưởng thiết kế máy biến đổi khí CO2 thành khí O2 tại các nhà máy hóa chất, khu công nghiệp” của học sinh Đặng Trần Hà My lớp 4A2, ý tưởng “ thiết kế Robot thu gom rác thông minh” của em Vũ Thanh Hằng lớp 5A4, ý tưởng “thiết kế tàu vớt rác thải nhựa đại dương” của em Đinh Nguyễn Huyền Trang lớp 5A2.
Sự sáng tạo, thiết thực, hiệu quả của mô hình “Ngày hội phòng tránh rác thải nhựa – Cùng gieo những mầm xanh” được kênh VTV1 Đài truyền hình Việt Nam lan tỏa trên cả nước qua Chương trình “Vì tầm vóc Việt”, mô hình “đổi pin hết sử dụng lấy đồ dùng học tập” và mô hình “nhà đựng pin cộng đồng” đã thu gom được tổng cộng hơn 100kg pin hết sử dụng, những mô hình ý nghĩa này đã nhận được sự ghi nhận của Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Long Biên , Hội đồng đội các cấp; được báo Tuổi trẻ Thủ đô, báo Hà Nội Mới đưa tin, lan tỏa; đạt giải chương trình tháng nói không với nhựa dùng một lần vì Việt Nam năng động và xanh do Trung tâm truyền thông Tài nguyên và Môi trường phát động.
Đại diện lãnh đạo Bộ GD&ĐT, Bộ TN&MT trao giải cho nhà trường Những mô hình, cách làm hiệu quả của Trường Tiểu học Đoàn Kết đã và đang nhận được sự ủng hộ, đồng hành của tất cả giáo viên, nhân viên, cha mẹ học sinh, các em học sinh trong nhà trường, đồng thời lan tỏa đến cộng đồng trên địa bàn phường Thạch Bàn (quận Long Biên, Hà Nội), góp phần tích cực bảo vệ môi trường trên địa bàn quận Long Biên nói riêng, thành phố Hà Nội nói chung ngày càng “Xanh - Sạch - Đẹp - Văn minh - Hiện đại”.
Tác giả: Đặng Vũ Hiệp